Trung Quốc đối mặt nguy cơ rơi vào vòng xoáy giảm phát sâu do đòn thuế

Khi các mức thuế cao ngất ngưởng làm sụt giảm đơn hàng từ Mỹ đối với hàng hóa Trung Quốc, nước này đã nỗ lực hỗ trợ các nhà xuất khẩu chuyển hướng bán hàng sang thị trường nội địa - một động thái có nguy cơ đẩy nền kinh tế lớn thứ hai thế giới vào tình trạng giảm phát sâu hơn.

Các nền tảng thương mại điện tử lớn hỗ trợ nhà xuất khẩu

Các địa phương và doanh nghiệp lớn tại Trung Quốc đang nỗ lực hỗ trợ các nhà xuất khẩu bị ảnh hưởng bởi thuế quan Mỹ, khuyến khích chuyển hướng sản phẩm sang thị trường nội địa. Những gã khổng lồ thương mại điện tử như JD.com, Tencent và Douyin (phiên bản TikTok tại Trung Quốc) đã tích cực tham gia, thúc đẩy tiêu thụ các sản phẩm này trong nước.

Advertisement

Một phụ nữ kiểm tra điện thoại thông minh khi đi ngang qua một ngã tư đông đúc trước cửa hàng Sam’s Club và một nhà hàng McDonald’s tại Thẩm Quyến, Trung Quốc. Ảnh: Getty Images News

Phó Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Sheng Qiuping nhấn mạnh thị trường nội địa rộng lớn là “lá chắn” giúp doanh nghiệp vượt qua các cú sốc kinh tế bên ngoài. Ông kêu gọi chính quyền địa phương phối hợp ổn định xuất khẩu và kích cầu tiêu dùng nội địa. JD.com, chẳng hạn, cam kết chi 200 tỷ nhân dân tệ (28 tỷ USD) để hỗ trợ nhà xuất khẩu, đồng thời thiết lập khu vực chuyên biệt trên nền tảng với mức chiết khấu lên tới 55% cho các sản phẩm ban đầu hướng tới thị trường Mỹ.

Cuộc chiến giá cả và áp lực giảm phát

Tuy nhiên, việc chuyển hướng này đang gây ra cuộc chiến giá cả khốc liệt giữa các doanh nghiệp Trung Quốc, theo bà Yingke Zhou, nhà kinh tế tại Barclays Bank. Sản phẩm giảm giá mạnh nhằm vào thị trường Mỹ khiến lợi nhuận doanh nghiệp bị thu hẹp, ảnh hưởng đến việc làm và làm gia tăng lo ngại về thu nhập ổn định, từ đó kéo giảm nhu cầu tiêu dùng.

Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Trung Quốc đã rơi vào vùng âm, giảm liên tục trong hai tháng 2 và 3/2025. Chỉ số giá sản xuất (PPI) cũng ghi nhận tháng giảm thứ 29 liên tiếp vào tháng 3, với mức giảm 2,5% so với cùng kỳ năm trước – mức mạnh nhất trong 4 tháng. Các nhà kinh tế tại Morgan Stanley dự báo giảm phát giá bán buôn có thể sâu hơn, đạt 2,8% trong tháng 4, do đơn hàng xuất khẩu giảm mạnh bởi thuế quan.

Tác động kinh tế và thị trường lao động

Thuế quan Mỹ, dưới chính quyền Tổng thống Donald Trump, đã tăng lên 145% đối với hàng hóa Trung Quốc – mức cao nhất trong một thế kỷ. Bắc Kinh đáp trả bằng thuế bổ sung 125%, làm thương mại song phương chịu tổn thất nặng nề. Ông Shan Hui, nhà kinh tế tại Goldman Sachs, dự báo CPI năm 2025 sẽ giảm về 0% (từ mức tăng 0,2% năm 2024), trong khi PPI giảm 1,6%. Năng lực sản xuất dư thừa và thuế quan đột ngột có thể làm trầm trọng thêm vấn đề ở một số ngành.

Tình trạng này đe dọa thị trường lao động, với 16 triệu việc làm (hơn 2% lực lượng lao động) liên quan đến xuất khẩu sang Mỹ có nguy cơ bị ảnh hưởng, theo Goldman Sachs. Việc Mỹ hủy bỏ quy định “de minimis” – cho phép các công ty như Shein và Temu nhập hàng giá trị thấp miễn thuế – càng đẩy nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ Trung Quốc vào nguy cơ phá sản. Bà Wang Dan từ Eurasia Group dự báo tỷ lệ thất nghiệp đô thị năm 2025 sẽ đạt 5,7%, vượt mục tiêu chính phủ 5,5%.

Chiến lược sinh tồn và triển vọng kinh tế

Các nỗ lực của Bắc Kinh nhằm xử lý hàng tồn kho bị ảnh hưởng bởi thuế quan chỉ là giải pháp tạm thời, theo ông Shen Meng, giám đốc ngân hàng đầu tư Chanson & Co. Đối với nhiều nhà xuất khẩu, bán hàng nội địa chỉ giúp giảm áp lực dòng tiền ngắn hạn mà không mang lại lợi nhuận đáng kể. Một số doanh nghiệp thậm chí chấp nhận lỗ để duy trì hoạt động nhà máy, trong khi những doanh nghiệp khác đối mặt nguy cơ đóng cửa.

Kinh tế Trung Quốc dự kiến tăng trưởng 4,0% trong năm 2025, thấp hơn mục tiêu 5% của chính phủ, theo Goldman Sachs. Cuộc khủng hoảng bất động sản và thuế quan Mỹ đang tạo ra “hai lực cản lớn” cho nền kinh tế, ông Ting Lu từ Nomura cảnh báo. Dù có lời kêu gọi kích thích kinh tế mạnh mẽ hơn, Bắc Kinh dường như sẽ chờ đợi tín hiệu suy thoái rõ ràng trước khi hành động.

Giáo sư Justin Yifu Lin từ Đại học Bắc Kinh cho rằng Trung Quốc có khả năng ứng phó tốt hơn Mỹ trong cuộc chiến thuế quan, nhờ năng lực sản xuất mạnh mẽ. Ông dự đoán tình hình sẽ sớm được giải quyết, nhưng người tiêu dùng Mỹ có thể chịu giá cao hơn trong 1-2 năm tới do nỗ lực đưa sản xuất về nước.

Bắc Kinh hiện xem giá thấp như một công cụ hỗ trợ tiết kiệm hộ gia đình trong giai đoạn chuyển đổi kinh tế, thay vì coi giảm phát là khủng hoảng. Các chính sách tài khóa và tiền tệ được kỳ vọng sẽ tăng sức mua, nhưng thách thức vẫn lớn khi nhu cầu nội địa yếu và cạnh tranh giá cả ngày càng gay gắt.