Ăn cà cùng canh cua: Món ngon dân dã và những nguy cơ tiềm ẩn cho sức khỏe

Cà muối ăn kèm canh cua là món dân dã quen thuộc, nhưng nếu dùng sai cách có thể gây hại cho dạ dày, tim mạch và tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc, ung thư.

Advertisement

Bát cà pháo muối giòn tan ăn kèm canh cua – món ăn dân dã đậm chất quê hương nhưng cần ăn đúng cách để tránh hại sức khỏe.

Nguy cơ gây hại cho sức khoẻ khi dùng món ăn quen thuộc và dân dã từ cà pháo

Trong văn hóa ẩm thực Việt Nam, đặc biệt ở các vùng nông thôn, cà là món ăn phổ biến. Cà pháo muối, cà tím nướng mỡ hành, cà bung với đậu phụ… đều là những món quen thuộc. Trong đó, hình ảnh bát cà pháo muối giòn tan ăn kèm bát canh cua đồng ngọt lịm gần như là một "di sản" ẩm thực của miền Bắc.

Tuy nhiên, dù cà là thực phẩm có nhiều lợi ích như cung cấp chất xơ, vitamin C, chất chống oxy hóa… nhưng khi ăn không đúng cách, hoặc ăn quá thường xuyên, đặc biệt là dưới dạng muối chua, có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng cho sức khỏe.

1. Nguy cơ ngộ độc solanin từ cà chưa chín kỹ

Một trong những nguy cơ ít người biết đến khi ăn cà là hàm lượng solanin – một chất độc tự nhiên thuộc nhóm alkaloid, tồn tại trong các loại cây thuộc họ cà (Solanaceae), đặc biệt là trong quả cà xanh hoặc non. Nếu ăn cà chưa chín kỹ, hoặc cà muối chưa đủ thời gian lên men, người ăn có thể bị đau đầu, buồn nôn, tiêu chảy, thậm chí chóng mặt do ngộ độc solanin.

Giải pháp: Chỉ nên ăn cà đã chín, hoặc cà muối đã đạt đủ độ chua, không ăn cà muối xổi hay cà còn sống.

2. Gây hại dạ dày nếu ăn nhiều khi bụng đói

Cà pháo có tính hàn (lạnh), vị hơi chua nhẹ – nếu ăn khi đói hoặc quá nhiều một lúc có thể gây rối loạn tiêu hóa, đau bụng, chướng bụng, đặc biệt ở người có bệnh viêm loét dạ dày tá tràng. Khi ăn cùng canh cua – vốn có tính mát – sự kết hợp này càng tăng nguy cơ kích ứng ở người có hệ tiêu hóa yếu.

Giải pháp: Ăn cà với lượng vừa phải, sau bữa cơm chính. Người có tiền sử bệnh dạ dày nên hạn chế món này.

3. Cà muối có thể chứa chất độc hại nếu chế biến không đúng cách

Trong quá trình muối cà, nếu không đảm bảo vệ sinh hoặc muối chưa kỹ, cà dễ lên men yếm khí và sản sinh ra nitrit. Khi vào cơ thể, nitrit có thể kết hợp với các amin để tạo thành nitrosamine – một chất đã được chứng minh là gây ung thư, đặc biệt là ung thư dạ dày, thực quản.

Ngoài ra, một số loại cà bán sẵn có thể bị xử lý bằng hóa chất như lưu huỳnh, natri benzoat để giữ màu trắng giòn lâu – những hóa chất này nếu dùng lâu dài đều gây hại cho gan, thận.

Giải pháp: Tự muối cà tại nhà, đảm bảo thời gian lên men đủ (thường 3–5 ngày tùy mùa), không ăn cà muối bị nhớt, nổi váng, có mùi lạ.

4. Ăn cà kèm mắm mặn gây nguy cơ tăng huyết áp

Món cà pháo muối thường được chấm mắm tỏi ớt, hoặc ăn kèm mắm nêm – những món chứa nhiều muối (natri). Khi ăn kèm canh cua – vốn đã có vị đậm đà từ cua đồng – sẽ làm tăng tổng lượng natri đưa vào cơ thể trong bữa ăn. Nếu lặp lại thường xuyên, đặc biệt với người trung niên, cao tuổi, có thể làm tăng nguy cơ tăng huyết áp, bệnh tim mạch và suy thận.

Giải pháp: Hạn chế lượng mắm, dùng nước mắm pha loãng, hoặc ăn nhạt hơn nếu có thể. Người có tiền sử cao huyết áp nên hạn chế các món muối mặn như cà pháo muối xổi.

5. Sự kết hợp với canh cua – lợi hay hại?

Canh cua là món ăn mát, bổ dưỡng, giàu canxi, đạm dễ tiêu hóa, lại thanh nhiệt giải độc – rất tốt cho người làm việc nặng, người cao tuổi, người thiếu canxi. Tuy nhiên, nếu kết hợp cùng cà – nhất là cà muối chưa đảm bảo an toàn – có thể làm mất đi lợi ích này và thậm chí gây phản tác dụng.

Từ góc độ Đông y, canh cua và cà đều mang tính hàn, ăn quá nhiều trong một bữa có thể khiến tỳ vị bị "lạnh", gây khó tiêu, lạnh bụng, đi ngoài phân lỏng – đặc biệt ở người có tỳ vị yếu, trẻ em và người cao tuổi.

Giải pháp: Dù món ăn ngon, cũng chỉ nên ăn lượng vừa phải. Một tuần chỉ nên ăn 1–2 lần, thay đổi linh hoạt các món ăn kèm khác để cân bằng dinh dưỡng. 

Việc tự muối cà sạch, ăn chín kỹ, điều chỉnh lượng mắm, và chú ý đến cơ địa từng người sẽ giúp giữ trọn vẹn hương vị mà vẫn đảm bảo sức khỏe.

Cà muối lên men không đúng quy trình có thể sản sinh chất độc hại như nitrosamine – yếu tố nguy cơ gây ung thư đường tiêu hóa.