Israel không chỉ muốn phá cơ sở hạt nhân của Iran

Chiến dịch không kích toàn diện của Israel vào Iran không chỉ nhằm phá hủy các máy ly tâm hạt nhân và hạ tầng tên lửa của Iran, mà còn muốn phá vỡ nền tảng hỗ trợ vai trò của Đại giáo chủ Ali Khamenei và khiến hệ thống này gần như sụp đổ, Reuters dẫn lời các quan chức Israel, phương Tây và khu vực cho biết.

Đại giáo chủ Ali Khamenei trong một dịp phát biểu trên truyền hình. (Ảnh: Reuters)

Theo các nguồn tin, Thủ tướng Benjamin Netanyahu muốn Iran suy yếu đến mức phải từ bỏ vĩnh viễn kế hoạch chế tạo vũ khí hạt nhân, chương trình tên lửa đạn đạo và hỗ trợ các phong trào vũ trang trên khắp khu vực.

Ông cũng muốn chính quyền của nhà lãnh đạo Khamenei suy yếu.

Một quan chức cấp cao trong khu vực cho biết, Israel thực hiện chiến dịch lần này nhằm "làm cạn kiệt năng lực của Iran và khiến nước này khó có thể duy trì sự gắn kết nội bộ”.

Chính phủ Iran đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng hơn bất kỳ cuộc khủng hoảng nào kể từ Cách mạng Hồi giáo năm 1979. Kể cả cuộc chiến tranh Iran - Iraq tàn khốc năm 1980 - 1988 cũng không gây ra mối đe dọa trực tiếp như lần này.

Với quân đội hiện đại nhất Trung Đông, Israel có thể tấn công bất cứ nơi nào ở Iran bằng máy bay không người lái và máy bay chiến đấu F-35 tiên tiến, tiến hành các vụ ám sát và tấn công mạng.

Bốn nguồn tin cho biết, chính phủ của Thủ tướng Netanyahu lên kế hoạch không kích dữ dội trong ít nhất 2 tuần, dù tốc độ phụ thuộc vào thời gian cần thiết để loại bỏ kho tên lửa và bệ phóng của Iran.

Ông Dennis Ross - cựu đặc phái viên Trung Đông và là cố vấn cho một số chính quyền Mỹ, tin rằng Iran đang cảm thấy áp lực và có thể sắp phải ngồi vào bàn đàm phán, sau khi chiến dịch tấn công của Israel đã loại bỏ nhiều cố vấn quan trọng của Đại giáo chủ Ali Khamenei, phá hủy cơ sở hạ tầng hạt nhân và cơ sở tên lửa, loại bỏ những quan chức an ninh và tình báo hàng đầu.

"Tôi thực sự nghĩ rằng chính quyền Iran đang cảm thấy dễ bị tổn thương", ông Ross nói.

Sau khi Tehran không chấp nhận nhượng bộ trong 5 vòng đàm phán với Mỹ, Washington chắc chắn muốn bảo đảm mục tiêu của họ với Iran được đáp ứng trước khi ủng hộ lệnh ngừng bắn.

"Tôi nghĩ rằng cái giá mà Iran phải trả sẽ rất cao", ông Ross nói.

Hai nguồn tin Iran nói với Reuters rằng cần phải bảo vệ danh dự cho Đại giáo chủ Khamenei, để ông chấp nhận rút lui mà không bị mất mặt. Họ nói rằng nếu làm mất danh dự của nhà lãnh đạo 86 tuổi, ông ấy sẽ chọn con đường chiến tranh toàn diện.

Sau khi Tổng thống Mỹ Trump yêu cầu Iran "đầu hàng vô điều kiện", ông Khamenei tuyên bố trong bài phát biểu trên truyền hình rằng bất kỳ sự can thiệp quân sự nào của Mỹ vào Iran sẽ khiến Washington hứng "thiệt hại không thể khắc phục được".

Trong những ngày gần đây, Thủ tướng Netanyahu công khai nhắc đến viễn cảnh thay đổi chính quyền, nói với người Iran rằng "ngày giải phóng đang đến".

Một mình đương đầu

Các chính phủ khu vực lo ngại tình hình có thể vượt khỏi tầm kiểm soát, đẩy Iran - quốc gia với 90 triệu dân có sự đa dạng về sắc tộc, nằm giữa Trung Đông và châu Á – rơi vào hỗn loạn, hoặc gây ra một cuộc xung đột có thể lan sang ra khỏi biên giới của nước này.

"Không thể định hình lại khu vực thông qua vũ lực. Cách đó có thể giải quyết một số vấn đề, nhưng sẽ tạo ra những vấn đề khác", ông Anwar Gargash, cố vấn của tổng thống UAE, cho biết.

Chiến thuật mà Iran áp dụng hàng thập kỷ qua là tiến hành chiến tranh trong bóng tối, thông qua các lực lượng ủy nhiệm. Nhưng phương pháp này đã sụp đổ sau khi Israel triển khai chiến dịch tấn công đáp trả Hamas. Các lực lượng thân Iran như Hamas, Hezbollah và Houthi đều đã suy yếu, còn chính quyền của Tổng thống Syria Bashar al-Assad sụp đổ.

"Iran không chỉ đối mặt với Israel. Iran đang đối mặt với Mỹ và các cường quốc châu Âu", ông Alex Vatanka, giám đốc Chương trình Iran tại Viện Trung Đông tại Washington D.C., nhận xét.

Dù các quốc gia Ả-rập dòng Sunni ở vùng Vịnh công khai lên án chiến dịch không kích của Israel, các nhà lãnh đạo ở Riyadh và Abu Dhabi - đồng minh lâu năm của Mỹ - có thể cũng muốn đối thủ thuộc dòng Shi'ite suy yếu.

Về mặt quân sự, Tehran có ít lựa chọn. Israel đã kiểm soát bầu trời Iran, phá hủy phần lớn hệ thống phòng không của nước này. Một số chuyên gia cho rằng phần lớn kho vũ khí đạn đạo của Iran đã bị hư hại sau các cuộc không kích của Israel, và khoảng 400 quả tên lửa mà nước này đã bắn ra hầu hết bị hệ thống phòng không nhiều lớp của Israel phá hủy.

"Khi tên lửa hết, Iran còn lại gì?", ông Vatanka đặt câu hỏi.