Tiết lộ phương thức táo bạo vụ Ukraine tấn công loạt máy bay chiến lược Nga

Bằng việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI), Ukraine được cho là đã tung một đòn đánh táo bạo vào các căn cứ không quân sâu trong lãnh thổ Nga, nhắm đến các oanh tạc cơ chiến lược mà Moscow không thể thay thế.

Advertisement

Tổn thất oanh tạc cơ chiến lược của Nga được coi là không thể thay thế. Ảnh: Ukrainska Pravda. 

Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky hôm 1/6 cho biết chiến dịch tập kích sâu trong lãnh thổ Nga đã thành công, khiến Nga thiệt hại “hơn 40 máy bay, trong đó có nhiều máy bay ném bom chiến lược như Tu-95MS và Tu-22M3”. Con số này được phía Ukraine điều chỉnh xuống còn 13 chiếc vào ngày 2/6.

Bộ Quốc phòng Nga xác nhận Ukraine đã thực hiện cuộc tấn công bằng máy bay không người lái góc nhìn thứ nhất (UAV FPV) nhằm vào 5 căn cứ không quân. Quân đội Nga đẩy lùi thành công cuộc tấn công ở 3 căn cứ. Hai căn cứ còn lại gồm căn cứ không quân Olenya vùng Murmansk và căn cứ Belaya (vùng Irkutsk) có ghi nhận máy bay bị cháy.

Máy bay chiến lược Nga không thể thay thế

Theo ghi nhận của trang mạng Euromaidan Press (Ukraine), tính đến ngày 1/6, ảnh vệ tinh và cảnh quay từ video cho thấy Kiev đã gây hư hại cho ít nhất 9 máy bay Nga, gồm 2 chiếc Tu-95MS bị phá hủy, 4 chiếc Tu-95MS bị hư hại, 2 chiếc Tu-22M3 bị hư hại và 1 máy bay vận tải quân sự An-12 bị phá hủy.

Nhà phân tích quân sự Ukraine Oleksandr Kovalenko nói Ukraine có chủ ý nhắm tới các mẫu oanh tạc cơ chiến lược như Tu-95MS và Tu-22M3 vì đây là các dòng máy bay Nga đã không còn sản xuất.

“Đây là tổn thất mà Nga không thể bù đắp. Tất cả những chiếc bị phá hủy hoặc hư hại đều không thể phục hồi, và chắc chắn không thể thay thế được”, ông nhận định.

Mỗi chiếc Tu-95MS có khả năng mang tên lửa hành trình Kh-101 mang đầu đạn hạt nhân, với giá trị khoảng 50 triệu USD. Trong khi đó, Tu-22M3 là máy bay ném bom siêu âm, đóng vai trò quan trọng trong khả năng răn đe khu vực của Nga.

Do cả hai dòng máy bay này hiện không còn được sản xuất đại trà, lại đang chịu áp lực từ các lệnh trừng phạt và thiếu hụt công nghệ trong thời chiến, việc thay thế gần như là bất khả thi đối với ngành công nghiệp quốc phòng Nga.

Oanh tạc cơ chiến lược Nga bốc cháy trong đòn tập kích của Ukraine hôm 1/6. Ảnh: Euromaidan Press.

Sử dụng AI nhận diện mục tiêu

Điểm đặc biệt của chiến dịch tấn công là các UAV FPV không cất cánh từ Ukraine mà được đưa bằng xe tải đến gần mục tiêu, rồi phóng đi từ khoảng cách rất ngắn. Quá trình điều khiển được thực hiện chủ yếu bởi trí tuệ nhân tạo (AI), cho phép UAV tự động chọn mục tiêu và tấn công chính xác.

Theo truyền thông Ukraine, Kiev huấn luyện AI nhận diện các mẫu oanh tạc cơ Nga nhờ vào nguyên mẫu các máy bay ném bom tương tự đang trưng bày trong bảo tàng. Theo trang Clash Report, các thuật toán nhắm mục tiêu được phát triển dựa trên dữ liệu từ các máy bay Tu-95MS và Tu-22M3 tại Bảo tàng Hàng không Chiến lược Poltava, tỉnh Poltava, Ukraine.

Ukraine đã sử dụng 9 chiếc Tu-95MS và Tu-22M3 ngừng hoạt động – từng được chế tạo từ thập niên 1950 – để lập mô hình radar, hình ảnh trực quan và cấu trúc máy bay, từ đó huấn luyện AI định vị chính xác các vị trí như thùng nhiên liệu để tấn công.

Bảo tàng cũng trưng bày ít nhất một oanh tạc cơ Tu-160 nhưng không rõ Ukraine có huấn luyện AI để nhận diện mục tiêu này hay không. Hiện chưa có thông tin về oanh tạc cơ Tu-160 của Nga bị hư hại dù có một vài chiếc đỗ ở căn cứ Belaya vào thời điểm Kiev tập kích.

Ukraine đã bí mật đưa 150 UAV FPV vào lãnh thổ Nga, trong đó có 117 chiếc được sử dụng trong chiến dịch mang tên “Mạng nhện”. Ảnh: Euromaidan Press.

Khác với các oanh tạc cơ TU-95MS và Tu-22M3, Nga đã tái khởi động dây chuyền sản xuất oanh tạc cơ Tu-160 từ năm 2021. Tính đến năm 2024, 4 chiếc sản xuất mới hoàn toàn đã được bàn giao cho không quân Nga. Moscow đặt mục tiêu có thêm 6 chiếc Tu-160 nữa cho đến năm 2030, nghĩa là mỗi năm sản xuất thêm một chiếc.

Tận dụng hệ thống viễn thông nội địa

Phóng viên Ukraine Yurii Butusov tiết lộ, Cơ quan An ninh Ukraine đã bí mật đưa vào lãnh thổ Nga 150 UAV tấn công cỡ nhỏ cùng 300 quả đạn, trong đó 117 chiếc đã được sử dụng trong chiến dịch vừa qua. Thông tin này trùng khớp với cuộc điều tra của Nga, rằng có ít nhất một xe tải chở UAV đã phát nổ trước khi tới khu vực tấn công mục tiêu.

Việc điều khiển UAV không dùng tín hiệu vệ tinh hay mạng Ukraine, mà tận dụng luôn hệ thống viễn thông nội địa của Nga, cho phép các thuật toán tự động hóa hoàn toàn quá trình nhận dạng và tấn công mục tiêu.