Thị trường rối loạn vì thiếu đất hiếm, Việt Nam sẽ trở thành "vị cứu tinh"?

Việc các quốc gia kiểm soát hoạt động khai thác và chế biến khoáng chất đất hiếm đang gây ra mối lo ngại cho thị trường.

Các hạn chế đối với một số loại chất hiếm mà một số quốc gia đang thực hiện có thể tác động đến ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu, và theo các nhà phân tích của Boston Consulting Group, điều này có thể trở thành một vấn đề nghiêm trọng vào năm 2026.

Advertisement

Đất hiếm đóng vai trò quan trọng với ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu.

Một số loại chất hiếm như samarium, gadolinium và neodymium đang được sử dụng tích cực trong sản xuất thiết bị điện tử và chip, tuy nhiên để được xuất khẩu, các nhà xuất khẩu cần phải có giấy phép đặc biệt sau khi nêu rõ người nhận cuối cùng cũng như lĩnh vực ứng dụng đất hiếm đó. Thậm chí, ngay cả khi giấy phép đã được cấp, các công ty này cũng có thể bị thu hồi quyền xuất khẩu.

Việc tăng cường dự trữ khoáng chất đất hiếm đã dẫn đến sự gia tăng giá cả, và trong trường hợp gián đoạn nguồn cung, nhiều công ty trong ngành bán dẫn có thể gặp khó khăn trong hoạt động. Để đối phó với tình hình này, các nhà sản xuất chip và thiết bị sản xuất chip cần đa dạng hóa chuỗi cung ứng khoáng chất đất hiếm, đồng thời tìm các nguồn thay thế với giá thành hợp lý.

Mặc dù nhiều công ty có thể tiếp cận các mỏ khoáng sản đất hiếm, nhưng khả năng làm sạch và xử lý chúng chủ yếu vẫn do các công ty có kinh nghiệm đảm nhiệm do có giá cạnh tranh hơn. Điều này khiến các đối thủ gặp khó khăn trong việc thâm nhập thị trường. Một số mặt hàng gần như chỉ có nguồn cung từ một quốc gia duy nhất, do đó việc phát triển các kênh thay thế sẽ cần sự hợp tác từ nhiều công ty và quốc gia khác nhau, cùng với thời gian.

Các thiết bị điện tử sẽ đắt hơn vì chất bán dẫn tăng giá.

Việt Nam đang nổi lên như những lựa chọn thay thế trong lĩnh vực này, bên cạnh Úc và Nhật Bản, tuy nhiên việc mở rộng sự hiện diện của nước ta trên thị trường khoáng sản đất hiếm toàn cầu vẫn cần thêm nhiều năm.

Bên cạnh đó, một số công ty bán dẫn cũng đang xem xét việc tái chế các sản phẩm đã qua sử dụng để chiết xuất nguyên liệu thô. Nghiên cứu về các vật liệu thay thế sẽ giúp giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung từ một quốc gia duy nhất. Ví dụ, Nhật Bản đang phát triển các mô-đun từ tính không cần neodymium và nghiên cứu sử dụng gali oxit hoặc boron nitride thay cho gali nguyên chất.

Tuy nhiên, người tiêu dùng có thể phải chịu chi phí cao hơn cho sự đa dạng hóa này vì chi phí sản xuất sẽ được chuyển vào giá thành sản phẩm. Nếu không có hành động kịp thời, ngành công nghiệp bán dẫn có thể đối mặt với khủng hoảng ngay từ năm sau, đặc biệt khi các hạn chế đất hiếm tiếp tục.