Điểm yếu của Trung Quốc trong cuộc chiến thương mại với ông Trump

Suy thoái kéo dài trong lĩnh vực bất động sản và tỷ lệ thất nghiệp thanh niên cao đã khiến Trung Quốc dễ tổn thương hơn so với nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Trump.

Tác động của thuế quan và khủng hoảng việc làm

Trong nhiệm kỳ đầu, ông Trump từng tuyên bố các chính sách thuế quan của mình khiến Trung Quốc mất 5 triệu việc làm, đẩy nền kinh tế này “vào thế bí”. Dù các nhà kinh tế tranh cãi về mức độ thiệt hại, việc làm vẫn là yếu tố cốt lõi của nền kinh tế phụ thuộc xuất khẩu của Trung Quốc.

Advertisement

Thông báo v​​​​iệc làm tại Quảng Châu, nơi có nhiều nhà máy may mặc của Trung Quốc. Ảnh: The New York Times

Bốn tháng sau khi ông Trump bước vào nhiệm kỳ thứ hai, Mỹ và Trung Quốc đang đàm phán về thuế quan, với trọng tâm là thị trường lao động, đặc biệt là việc làm trong ngành sản xuất. Kinh tế Trung Quốc đang đối mặt khó khăn: suy thoái bất động sản trầm trọng hơn trong đại dịch Covid-19 đã xóa sổ nhiều việc làm, trong khi tỷ lệ thất nghiệp thanh niên ở mức hai con số. Năm nay, 12 triệu sinh viên tốt nghiệp đại học gia nhập thị trường lao động, làm gia tăng áp lực.

Khủng hoảng việc làm trong ngành sản xuất

Theo bà Alicia Garcia-Herrero, chuyên gia kinh tế khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại ngân hàng Natixis, tình hình hiện nay “rõ ràng tồi tệ hơn”. Với việc các ngành khác mất cơ hội việc làm, việc bảo vệ 100 triệu việc làm trong ngành sản xuất trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Báo cáo từ Natixis dự đoán, nếu thuế quan Mỹ duy trì ở mức ít nhất 30%, xuất khẩu sang Mỹ sẽ giảm một nửa, dẫn đến mất 6 triệu việc làm sản xuất. Nếu chiến tranh thương mại bùng nổ trở lại, con số này có thể lên tới 9 triệu.

Tác động cụ thể tại Trung Quốc

Tại Quảng Châu, trung tâm ngành may mặc, nhiều doanh nghiệp đóng cửa do đơn hàng từ nước ngoài giảm trước khi thuế quan tạm dừng. Một công ty đồ chơi Trung Quốc, dù được hưởng thuế giảm tạm thời, vẫn đối mặt với hàng tồn kho và không thể tuyển lại nhân viên. “Tình hình rất bấp bênh. Chúng tôi đã giảm 50% nhân sự và dừng mọi kế hoạch phát triển sản phẩm,” đại diện công ty chia sẻ.

Jane Hu, 33 tuổi, nhân viên văn phòng tại Thượng Hải, mất việc do công ty thiết bị xây dựng không chịu nổi thuế nhập khẩu 125% từ Trung Quốc áp lên hàng Mỹ. Công ty này, vốn đã lao đao vì suy thoái bất động sản, chứng kiến doanh thu giảm 40%, buộc phải cắt giảm nhân sự. Với kinh nghiệm của mình, cô Hu gặp khó khăn khi tìm việc mới, đặc biệt vì nhiều công ty ngại tuyển phụ nữ đã kết hôn nhưng chưa có con do lo chi phí nghỉ thai sản.

Thị trường lao động ngày càng khắc nghiệt

Thất nghiệp thanh niên đạt 15,8% vào tháng 4, dù đã cải thiện so với trước đó. Tuy nhiên, con số này được dự báo sẽ tăng khi hàng triệu sinh viên tốt nghiệp gia nhập thị trường. Năm 2023, khi tỷ lệ thất nghiệp thanh niên chạm đỉnh 21,3%, Trung Quốc từng tạm dừng công bố số liệu. Một nhà kinh tế còn cho rằng tỷ lệ thực tế có thể gần 50%.

Một hội chợ việc làm ở Yên Đài, Trung Quốc. Tỷ lệ thất nghiệp ở giới trẻ đang ở mức hai chữ số và hàng triệu sinh viên mới tốt nghiệp đại học gia nhập lực lượng lao động mỗi năm. Ảnh: Reuters

Các công ty ngày càng chuyển sang sử dụng lao động thời vụ trong các lĩnh vực như giao đồ ăn và sản xuất, mang lại thu nhập thấp hơn và ít quyền lợi. Trong khi đó, Mỹ cũng đối mặt rủi ro khi phụ thuộc vào khoáng sản và kim loại hiếm từ Trung Quốc, cùng nguy cơ lạm phát và thiếu hụt hàng hóa.

Phản ứng từ chính phủ và doanh nghiệp

Cuối tháng 4, ông Vu Gia Đông, quan chức Bộ Nhân lực và An sinh Xã hội Trung Quốc, cho biết chính phủ đã chuẩn bị các biện pháp ổn định việc làm, đặc biệt hỗ trợ các công ty xuất khẩu giữ chân lao động và khuyến khích khởi nghiệp. Tuy nhiên, các nhà máy phải bồi thường một tháng lương cho mỗi năm làm việc khi sa thải, khiến nhiều chủ doanh nghiệp chọn đóng cửa đột ngột để tránh chi phí.

Laura Wang, 23 tuổi, sinh viên kế toán tại Trùng Khánh, cho biết hơn 80% bạn học của cô gặp khó khăn trong việc tìm việc. Thị trường việc làm, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính và kế toán, đòi hỏi yêu cầu cao hơn, khiến sinh viên mới ra trường như cô chịu thiệt hại lớn từ những bất ổn do thuế quan gây ra. “Có quá nhiều bất định. Với những người không có kinh nghiệm như tôi, tác động còn lớn hơn,” cô nói.