Eo biển Hormuz là gì và tại sao nó lại quan trọng đến vậy?

Dù chưa xảy ra sự gián đoạn lớn nào trong nguồn cung năng lượng toàn cầu, nhưng những đợt tấn công nhằm vào Iran đã khiến các nhà đầu tư lo ngại kịch bản eo biển Hormuz bị phong tỏa. Đây là điểm nút chiến lược sống còn của thị trường dầu mỏ thế giới.

Eo biển Hormuz nằm giữa Vịnh Ba Tư và Vịnh Oman, là tuyến vận chuyển duy nhất cho dầu mỏ từ khu vực Vịnh Ba Tư ra thị trường toàn cầu. Tại điểm hẹp nhất, eo biển chỉ rộng khoảng 21 dặm (34 km), nhưng phần luồng tàu đi lại thực tế chỉ rộng khoảng 4 dặm, với mỗi chiều đi và về chỉ có 2 dặm tàu lớn có thể di chuyển.

Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA), mỗi ngày có khoảng 20 triệu thùng dầu – tương đương 1/5 sản lượng toàn cầu – đi qua khu vực này. EIA gọi đây là “nút thắt dầu mỏ quan trọng” của thế giới.

Iran kiểm soát phần phía bắc eo biển, còn phía nam thuộc về Oman. Với vị trí chiến lược như vậy, bất kỳ sự gián đoạn nào tại eo biển Hormuz cũng có thể đẩy giá dầu toàn cầu tăng vọt, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới các nền kinh tế lớn, đặc biệt là ở châu Á.

Ngay sau khi Mỹ không kích ba cơ sở hạt nhân của Iran, giá dầu Brent – chuẩn toàn cầu – đã tăng vọt lên hơn 80 USD/thùng lần đầu tiên kể từ tháng 1/2025. Trước đó, giá dầu chủ yếu dao động quanh mức 60–75 USD/thùng trong nhiều tháng.

Tuy nhiên, đà tăng không duy trì lâu. Trong phiên giao dịch tại châu Á ngày thứ Hai, cả Brent và WTI (chuẩn dầu Mỹ) đã quay đầu giảm. Brent giảm 0,53% còn 76,49 USD/thùng; WTI giảm 0,62% còn 73,38 USD/thùng.

Dù vậy, tương lai giá dầu vẫn phụ thuộc lớn vào phản ứng của Iran. Nếu Iran chọn phong tỏa eo biển Hormuz như một biện pháp trả đũa, giá dầu có thể tăng lên tới 100 USD/thùng, theo chuyên gia Rob Thummel từ Tortoise Capital.

Advertisement

Hình ảnh vệ tinh của eo biển Hormuz. (Ảnh: NASA)

Iran có thực sự muốn đóng cửa eo biển Hormuz?

Dù một cố vấn cấp cao của lãnh tụ tối cao Iran kêu gọi đóng eo biển, nhiều chuyên gia cho rằng khả năng này vẫn là “rủi ro thấp nhưng cực kỳ nghiêm trọng”. Vandana Hari – CEO của Vanda Insights – nhận định Iran sẽ không hành động mạo hiểm đến vậy.

Bà cho rằng Iran có nhiều thứ để mất nếu chặn đường vận chuyển dầu: “Việc làm như vậy sẽ khiến các nước láng giềng đang trung lập hoặc đồng cảm trở thành kẻ thù, đồng thời gây phẫn nộ cho khách hàng lớn nhất – Trung Quốc”.

Hiện Mỹ đã điều động thêm tàu chiến đến vùng Vịnh nhằm vừa răn đe, vừa phản ứng nhanh nếu có sự cố, giúp giảm khả năng xảy ra phong tỏa hoàn toàn.

Những quốc gia nào phụ thuộc nhiều nhất vào dầu mỏ đi qua eo biển Hormuz?

Theo số liệu của EIA, khoảng 84% dầu thô và 83% khí gas hóa lỏng (LNG) đi qua eo biển Hormuz trong năm 2024 được vận chuyển tới các nước châu Á.

Trong quý I/2025, Trung Quốc nhập khẩu khoảng 5,4 triệu thùng/ngày qua eo biển, Ấn Độ là 2,1 triệu và Hàn Quốc là 1,7 triệu. Trong khi đó, Mỹ và châu Âu chỉ nhập khẩu lần lượt 400.000 và 500.000 thùng/ngày qua tuyến này.

Điều này cho thấy bất kỳ gián đoạn nào tại eo biển Hormuz sẽ tác động nghiêm trọng tới các nền kinh tế lớn của châu Á. Trung Quốc đã lên tiếng kêu gọi quốc tế chung tay hạ nhiệt căng thẳng và bảo vệ sự ổn định của khu vực.

Các nước châu Á phản ứng thế nào trước nguy cơ bất ổn nguồn cung dầu?

Tại cuộc họp báo ngày thứ Hai, Bộ Ngoại giao Trung Quốc nhấn mạnh tầm quan trọng của an ninh khu vực Vịnh Ba Tư đối với thương mại toàn cầu. Trung Quốc kêu gọi cộng đồng quốc tế đẩy mạnh nỗ lực giảm leo thang xung đột và ngăn khu vực rơi vào khủng hoảng lan rộng.

Ấn Độ – quốc gia nhập khẩu năng lượng lớn thứ ba thế giới – cũng trấn an dư luận. Bộ trưởng Năng lượng Hardeep Singh Puri cho biết nước này đã “đa dạng hóa” nguồn cung trong những năm gần đây. Ông khẳng định nguồn dự trữ hiện đủ dùng trong nhiều tuần và nguồn nhập khẩu vẫn ổn định từ nhiều tuyến khác nhau.

Những tuyên bố này cho thấy các quốc gia lớn đang chủ động ứng phó, nhưng sự phụ thuộc vào eo biển Hormuz khiến bất kỳ sự cố nào cũng có thể làm chao đảo thị trường năng lượng toàn cầu.