Mua xe để... đậu: Khi ô tô là "của để dành" của người Việt

Xót xa trước hình ảnh, nhiều ô tô được mua về nhưng chủ nhân ít sử dụng, để bụi bám cáu bẩn.

Ở nhiều quốc gia, ô tô là phương tiện di chuyển chủ lực. Nhưng tại Việt Nam, với không ít người, ô tô còn là một “biểu tượng thành tựu”, thậm chí là “của để dành”, một khoản đầu tư thụ động vừa để giữ giá trị, vừa để khẳng định vị thế. Câu chuyện mua xe không nhằm phục vụ nhu cầu sử dụng, mà đơn thuần để... đậu, đang dần phản ánh góc khuất trong hành vi tiêu dùng của xã hội hiện đại.

Advertisement

Xót xa hình ảnh, nhiều chiếc xe ô tô mua về nhưng ít sử dụng, bụi bám cáu bẩn

Một xã hội đang ôm giấc mơ... bốn bánh

Số liệu từ Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cho thấy, năm 2024 Việt Nam tiêu thụ hơn 494.000 xe ô tô, tăng gần 20% so với cùng kỳ. Nhưng nếu hỏi có bao nhiêu trong số đó được sử dụng thường xuyên, câu trả lời sẽ khiến nhiều người bất ngờ.

Một khảo sát không chính thức trên các diễn đàn xe lớn như về ô tô, cho thấy tỷ lệ người sử dụng xe dưới 500km/tháng là khá cao, đặc biệt tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM, nơi giao thông đông đúc và chi phí gửi xe đắt đỏ.

Vậy điều gì thúc đẩy người Việt vẫn không ngừng mua ô tô, nhưng lại ít đi? 

Tâm lý sở hữu: Khi chiếc xe là biểu tượng thành công

Tại Việt Nam, sở hữu ô tô là một bước ngoặt đáng tự hào. Nó không chỉ chứng minh năng lực tài chính mà còn là dấu ấn của sự trưởng thành, ổn định và... “bằng bạn bằng bè”.

Không ít trường hợp mua xe không đến từ nhu cầu thực tế mà từ sự kỳ vọng xã hội. Trong đám cưới, lễ Tết, hay đơn giản là những buổi họp lớp, sự xuất hiện của một chiếc ô tô, dù ít sử dụng, vẫn mang lại giá trị hình ảnh đáng kể cho chủ nhân.

Từ đó hình thành tư duy: “Có là đủ, dùng ít cũng không sao”. Một chiếc xe trong nhà như một thỏi vàng lớn, thể hiện được sức mạnh tài chính hơn là công cụ phục vụ sinh hoạt.

Quan điểm sai lệch: Khi ô tô bị nhầm lẫn với tài sản tích lũy

Một trong những ngộ nhận phổ biến là xem ô tô như tài sản tích trữ. Điều này đúng với đất đai, vàng, thậm chí là cổ phiếu, nhưng hoàn toàn không đúng với ô tô.

Một chiếc xe mới trị giá 700 triệu có thể mất 15–20% giá trị ngay khi lăn bánh khỏi đại lý. Sau 3 năm, nếu không được sử dụng đúng cách, giá trị có thể mất đến 30–40%. Cộng thêm bảo hiểm, bảo dưỡng, phí gửi xe... tổng chi phí sở hữu mỗi năm có thể lên đến 50–70 triệu đồng. Đó là chưa kể chi phí cơ hội nếu khoản tiền đó được đầu tư vào một lĩnh vực khác.

“Ô tô là tiêu sản, trừ phi bạn biến nó thành công cụ tạo giá trị như chạy dịch vụ, đi công tác, tiết kiệm thời gian vận hành doanh nghiệp”, Trần Tuấn Anh, một chuyên gia lĩnh vực tài chính nhận định.

Xã hội lãng phí cơ hội di chuyển?

Tình trạng “mua xe để đậu” tạo ra hàng loạt hệ lụy, không chỉ ở cấp độ cá nhân mà cả ở quy mô xã hội.

Hạ tầng giao thông quá tải: Nhiều bãi giữ xe công cộng bị chiếm bởi những chiếc xe không sử dụng nhưng vẫn đậu dài ngày.

Gia tăng tiêu thụ tài nguyên: Mỗi chiếc xe ít sử dụng vẫn cần nhiên liệu để bảo dưỡng định kỳ, rửa xe, kiểm định... tất cả đều là chi phí môi trường và năng lượng.

Gánh nặng tài chính cá nhân: Người mua xe “cho oai” dễ rơi vào vòng xoáy chi tiêu không hiệu quả, ảnh hưởng đến các khoản đầu tư cần thiết khác như giáo dục, y tế, kinh doanh.

Ít sử dụng nhưng vẫn dĩ nhiên vẫn phải chăm sóc, bảo dưỡng định kỳ

Chuyển dịch thói quen: Thế hệ trẻ chọn cách tiêu dùng thông minh hơn

Tín hiệu tích cực là lớp người tiêu dùng trẻ tại Việt Nam, đặc biệt là thế hệ Gen Z và millennials đang thay đổi thói quen tiêu dùng.

Họ ưu tiên thuê xe theo nhu cầu, sử dụng các nền tảng xe công nghệ hoặc chọn các dòng xe cỡ nhỏ, tiết kiệm, bền bỉ hơn là xe to, tốn xăng, chi phí cao.

“Trước khi mua xe, tôi tính toán kỹ chi phí vận hành hàng tháng. Nếu thấy không đi tối thiểu 1.000km/tháng, tôi thà gọi taxi công nghệ cho linh hoạt”, Đức Phong, nhân viên văn phòng 28 tuổi chia sẻ.

Thậm chí, khái niệm “sở hữu linh hoạt” đang hình thành. Các startup về chia sẻ xe, thuê dài hạn, hoặc “car-as-a-service” (xe như một dịch vụ) dần len lỏi vào thị trường, mở ra lựa chọn thông minh hơn cho người tiêu dùng.

Đừng để chiếc xe là “thỏi vàng lùi”

Người Việt có quyền mơ ước sở hữu ô tô, đó là dấu hiệu của xã hội đang đi lên. Nhưng cần tỉnh táo trước quyết định này. Đừng để chiếc xe chỉ là một “thỏi vàng lùi”, nằm im trong gara, không sinh lợi, chỉ tiêu hao.

Hãy đặt ra những câu hỏi thật rõ ràng: Bạn sẽ sử dụng xe bao nhiêu mỗi tháng? Chiếc xe giúp bạn tiết kiệm gì? Thời gian? Tiền bạc? Công sức? Nếu không có xe, bạn có giải pháp thay thế phù hợp không?

Nếu câu trả lời cho các câu hỏi trên còn mơ hồ, có lẽ chiếc xe bạn đang định mua không phải “phương tiện”, mà là “phong bì áp lực” gắn động cơ.