Bộ trưởng Y tế: Mức sinh ở Việt Nam thấp nhất trong lịch sử

Dự báo mức sinh ở Việt Nam sẽ tiếp tục giảm, Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho biết Bộ Y tế đề xuất nhiều giải pháp hỗ trợ cho phụ nữ trong quá trình mang thai và sinh con.

Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan đưa ra nhiều thông tin về tình hình dân số Việt Nam tại lễ mít tinh hưởng ứng Ngày Dân số thế giới và công bố Báo cáo Tình trạng dân số thế giới năm 2025 do Bộ Y tế và Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA) tại Việt Nam tổ chức ngày 11/7.

Mức sinh thấp nhất trong lịch sử

Bộ trưởng Y tế dành nhiều thời gian trong bài phát biểu để nói về thách thức trong công tác dân số của Việt Nam hiện nay - yếu tố "tác động đến sự phát triển bền vững của đất nước".

Theo đó, tổng tỷ suất sinh giảm thấp nhất trong lịch sử và dự báo tiếp tục giảm. Kết quả điều tra biến động dân số mới nhất cho thấy, mức sinh của người Việt năm 2024 là 1,91 con/phụ nữ, là năm thứ 3 liên tiếp giảm dưới mức sinh thay thế (năm 2022 là 2,01 con/phụ nữ; năm 2023 là 1,96 con/phụ nữ).

Advertisement

Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan. Ảnh: Võ Thu 

Câu chuyện về nỗi lo giảm mức sinh không chỉ có ở Việt Nam. Ông Matt Jackson, Trưởng Đại diện UNFPA tại Việt Nam, chia sẻ ở nhiều quốc gia, tỷ lệ sinh đang giảm đã làm dấy lên nỗi lo về một "cuộc khủng hoảng dân số". 

Báo cáo Tình trạng Dân số Thế giới 2025 của UNFPA ghi nhận phần lớn mọi người vẫn muốn có con, kể cả ở những nước có tỷ lệ sinh thấp nhất. Thế nhưng, cứ 5 người thì có 1 người cho biết họ sẽ không thể có được số con như mong muốn; 40% người trên 50 tuổi nói rằng họ không đạt được quy mô gia đình mong muốn. 

Khảo sát này được UNFPA tiến hành trên 14.000 người tại 14 quốc gia, cho thấy hơn một nửa số người được khảo sát cho rằng các yếu tố kinh tế là rào cản chính đối với việc làm cha mẹ. 

Nỗi lo đó gồm thiếu an toàn tài chính, công việc bấp bênh và chi phí nhà ở hoặc chăm sóc trẻ em, chưa kể các áp lực về định kiến giới, sự mất cân bằng giữa công việc và cuộc sống... 

Những phát hiện này trong khảo sát của UNFPA được đánh giá là phù hợp với tình hình tại Việt Nam hiện nay.

Mức sinh của người Việt Nam năm 2024 giảm về còn 1,91 con/phụ nữ, thấp nhất trong lịch sử. Ảnh: Thạch Thảo

Mức sinh thấp, quá trình già hóa dân số diễn ra với tốc độ nhanh. Bộ trưởng Y tế cho biết năm 2024, tuổi thọ trung bình của người dân Việt Nam tăng lên 74,7 tuổi, cao hơn nhiều quốc gia có cùng mức thu nhập. Tuy nhiên, số năm sống khỏe mạnh chỉ đạt khoảng 65 tuổi. Nghĩa là người Việt có hơn 10 năm sống trong bệnh tật.

Tầm vóc, thể lực, chất lượng cuộc sống của người dân ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn hạn chế. Vẫn còn tình trạng mang thai và sinh con ở nữ giới chưa thành niên, đặc biệt là tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống ở khu vực Tây Nguyên và Trung du miền núi phía Bắc.

Tốc độ gia tăng tỷ số giới tính khi sinh vẫn cao so với mức cân bằng tự nhiên. Tỷ số này năm 2009 là 110,5 bé trai/100 bé gái, năm 2019 là 111,5/100, năm 2024 là 111,4/100.

Đề xuất nhiều ưu đãi tài chính

Bộ trưởng Y tế nhấn mạnh, Pháp lệnh Dân số sửa đổi năm 2025 vừa được thông qua, trong đó quyền tự quyết về sinh sản của cá nhân và cặp vợ chồng được tôn trọng, phù hợp với sức khỏe, điều kiện và hoàn toàn tự nguyện.

"Tinh thần này phù hợp với thông điệp của Ngày Dân số Thế giới năm nay: Quyền tự quyết về sinh sản trong một thế giới đang thay đổi”, Bộ trưởng nhìn nhận.

Tư lệnh ngành y tế cho biết đang tập trung xây dựng Luật Dân số và Chương trình Mục tiêu chăm sóc sức khỏe dân số và phát triển giai đoạn 2026 - 2035.

Dự thảo Luật Dân số trong hôm nay sẽ được Bộ Tư pháp thẩm định, dự kiến trình Chính phủ để trình Quốc hội có ý kiến và thông qua tại Kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2025).

Trong đó, Bộ đề xuất một số nội dung ưu tiên như ưu đãi về chế độ nghỉ thai sản; hỗ trợ bằng tiền mặt hoặc hiện vật khi sinh con; hỗ trợ cho phụ nữ mang thai, sinh con khi sàng lọc trước sinh và sơ sinh; ưu tiên tiếp cận chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội...

Cùng đó, ưu đãi tài chính hỗ trợ bằng tiền mặt hoặc hiện vật với gia đình sinh con một bề, có hai con gái; Phát triển nguồn nhân lực chăm sóc người cao tuổi như cấp học bổng, học phí người học chuyên ngành lão khoa tại cơ sở đào tạo thuộc khối ngành sức khỏe của Nhà nước.