Khách mua xăng báo đã chuyển khoản, nhưng tiền mãi chưa về: Trách nhiệm ai gánh?

Người dân ngày càng quen chuyển khoản khi đổ xăng, nhưng một số cửa hàng xăng dầu lại e dè, từ chối phương thức thanh toán này vì lý do tiền không về ngay, lỗi hệ thống, thậm chí lừa đảo qua ứng dụng giả. 

Như PLO đã phản ánh, tại TP.HCM, nhiều cây xăng nằm dọc tuyến quốc lộ 1A, khu vực phường Linh Xuân, phường An Phú Đông, phường Tân Thới Hiệp (TP.HCM) đã từ chối nhận thanh toán tiền đổ xăng bằng hình thức chuyển khoản. Lý do được nhân viên bán xăng đưa ra là “xe đông, thao tác chậm, sợ rủi ro”.

Trao đổi với PLO, đại diện một số doanh nghiệp xăng dầu cho biết họ cũng gặp tình trạng tương tự. Bên cạnh đó, có trường hợp khách hàng chuyển khoản nhưng cửa hàng không nhận được tiền.

Khách báo đã chuyển khoản, nhưng tiền mãi chưa về

“Cửa hàng mình vừa bị tình trạng khách chuyển khoản 100.000 đồng. Họ nói đã chuyển thành công, nhưng đợi mãi không thấy tài khoản báo đã nhận tiền, trong khi khách đã rời khỏi cửa hàng” - Đại diện một doanh nghiệp nêu.

Chị Lê Thiên My, kinh doanh xăng dầu ở Đắk Lắk, chia sẻ: "Cửa hàng của tôi cũng hay gặp tình trạng này. Theo tôi biết, các cửa hàng lớn, số tiền chuyển khoản mỗi ngày nhiều lượt thì không tránh khỏi các rủi ro. Do vậy tôi phải tách mỗi cửa hàng một số tài khoản riêng để quản lý SMS về mới hạn chế được rủi ro. Đồng thời phải bố trí một nhân viên kế toán bán hàng ngồi trực tiếp để kiểm tra, nhưng như vậy cũng làm tăng thêm chi phí”.

Người dân thanh toán tiền xăng tại một cửa hàng xăng dầu ở Hà Nội tối 29-7. Ảnh: AH

Ngoài vấn đề tiền không về tài khoản, theo chị My, còn có tình trạng khách vào chuyển khoản 20.000-30.000 đồng nhưng không có 4G nên họ xin mật khẩu wifi, hoặc nhờ nhân viên thao tác chuyển khoản giúp vì khách không quen. Nếu vắng khách, cửa hàng sẵn sàng giúp nhưng những lúc đông khách thì rất bất tiện.

Anh Nguyễn Thịnh, kinh doanh xăng dầu ở Đồng Nai, cũng cho biết: “Khách vào chuyển khoản, nhân viên đang bán đông khách, khách chỉ chụp màn hình thanh toán, đến khi hết ca kiểm tra lại thì không thấy tiền vào. Bên tôi bị hoài. Nhưng cửa hàng tôi vẫn nhận chuyển khoản chứ biết làm sao bây giờ, vì đôi khi khách hàng không có tiền mặt thật. Và nếu không nhận chuyển khoản thì mất công khách lại phải đi chỗ khác, lỡ đâu xe họ hết nhiên liệu trong khi đi chỗ khác thì lại mất công khách xử lý”.

Một số cây xăng thì phân trần, theo Thông tư 15/2020 và Nghị định 144/2021, việc sử dụng điện thoại tại khu vực dễ cháy nổ như trạm xăng bị hạn chế nhằm bảo đảm an toàn phòng cháy chữa cháy. Thực tế một số doanh nghiệp không cho phép dùng điện thoại để chuyển khoản tại trụ xăng cũng là vì lo ngại nguy cơ cháy nổ.

Tính đồng bộ giữa các ngân hàng không cao

Ông Nguyễn Xuân Thắng, Giám đốc Công ty xăng dầu Hải Âu Phát (Lâm Đồng), chỉ ra các nguyên nhân khiến cửa hàng xăng dầu e ngại, không muốn nhận chuyển khoản của khách hàng. Đó là người chuyển khoản có thực hiện chuyển khoản nhưng ngân hàng bảo trì dẫn đến giao dịch bị treo.

Sau đó, ngân hàng xử lý mất nhiều thời gian và nếu giao dịch không thành công thì tiền chuyển ngược về cho người chuyển khoản, cây xăng không nhận được tiền. Dẫn đến nhân viên bán hàng sẽ phải chịu khoản tiền đó khi chờ tra soát và không chắc chắn được hoàn lại khi tra soát thành công.

Hai là một số đối tượng lừa đảo xây dựng ứng dụng chuyển tiền giống ngân hàng A, B, C nào đó và thực hiện thao tác nhập tiền thông báo y chang nhưng là ứng dụng fake. Ba là khách hàng không chuyển liên ngân hàng 24/7 mà chuyển thường, dẫn đến tiền về trễ.

Ông Thắng cho biết, nhiều cửa hàng đã sử dụng "box báo chuyển tiền" nhưng cũng dễ bị rớt mạng, mất kết nối nên khó xác định việc chuyển tiền thành công hay không. Còn việc tra soát, kiểm tra tiền chuyển thành công hay chưa mất nhiều thời gian, dẫn đến kinh doanh bị cản trở.

“Tựu chung, các biện pháp về thanh toán chưa thực sự tốt như mong đợi và gây phiền phức, mất nhiều thời gian khi một giao dịch bị treo phải xử lý, trong khi doanh nghiệp phải bán hàng liên tục. Chiết khấu thấp, chi phí tăng, trong khi không đủ nguồn lực con người, công nghệ…”, ông Thắng chia sẻ.

Vậy giải pháp nào để hài hoà, bảo đảm quyền lợi cho cả bên bán và người mua, đồng thời khuyến khích không dùng tiền mặt như chủ trương của Chính phủ?

Theo ông Nguyễn Xuân Thắng, Giám đốc Công ty Xăng dầu Hải Âu Phát, để thông suốt trong quá trình giao dịch không dùng tiền mặt thì năng lực ngân hàng, khả năng kết nối liên thông, đồng bộ phải cao thì khi thực hiện triển khai giao dịch không dùng tiền mặt mới thực sự đảm bảo tối thiểu rủi ro.

“Ngân hàng A một hệ thống khác, ngân hàng B một hệ thống khác, dẫn đến tính đồng bộ giữa các ngân hàng là không cao. Giải pháp là Ngân hàng nhà nước phải xây dựng được bộ quy chế, nguyên tắc và trung gian kết nối tất cả các giao dịch ngân hàng không dùng tiền mặt để đảm bảo việc liên thông thuận lợi trong giao dịch. Nó giống như hóa đơn điện tử, có hàng trăm giải pháp kết nối nhưng chỉ chung một quy tắc, tiêu chuẩn dữ liệu, thì thực hiện đồng loạt mà ít gặp trở ngại” - ông Thắng nêu giải pháp.

Bộ Công Thương sẽ tổng hợp, chuyển Ngân hàng nhà nước tìm giải pháp

Nêu quan điểm về tình trạng này, ông Bùi Ngọc Bảo, Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam, cho biết hiện nay, người dân có xu hướng thanh toán không tiền mặt (chuyển khoản, quét QR…), nhưng một số cây xăng lại từ chối vì không nhận được tiền chuyển khoản ngay, hoặc công nghệ thanh toán không ổn định.

Thanh toán không dùng tiền mặt tại các trạm xăng ngày càng phổ biến, nhiều thuận tiện cho người tiêu dùng nhưng ở góc độ doanh nghiệp thì còn nhiều bất cập. Ảnh: AH

Ngoài ra, khi chấp nhận thanh toán không tiền mặt, doanh nghiệp phải trả phí giao dịch, trong khi người tiêu dùng thì không. Nhiều đơn vị bán lẻ xăng dầu không muốn gánh thêm chi phí này. Hoặc cũng có một số cây xăng e ngại chuyển khoản vì sợ dễ bị cơ quan thuế kiểm tra chặt chẽ hơn, do mọi giao dịch đều có dấu vết.

Về việc có vi phạm hay không nếu cây xăng từ chối chuyển khoản, theo ông Bảo, hiện chưa có quy định bắt buộc cây xăng phải chấp nhận thanh toán không tiền mặt. Do đó, nếu cửa hàng từ chối chuyển khoản thì không vi phạm, nhưng ảnh hưởng đến quyền lợi người tiêu dùng và trái với xu hướng số hóa hiện nay.

Một số cửa hàng xăng dầu bố trí khu vực thanh toán bằng hình thức chuyển khoản. Ảnh: AH

Đại diện Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam cũng cho biết, trước vấn đề này, người tiêu dùng có quyền lựa chọn, nếu cửa hàng không thuận tiện hoặc phục vụ kém, không cho chuyển khoản, khách hàng hoàn toàn có thể chuyển sang nơi khác. Còn về phía hiệp hội, chúng tôi cũng đang kiến nghị các bên liên quan làm sao có những quy định rõ ràng, đồng thời đề xuất các giải pháp về công nghệ, phí giao dịch và hỗ trợ kết nối ngân hàng để thuận tiện hơn cho cả người bán và người mua.

Trao đổi với PLO, bà Nguyễn Thúy Hiền, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương), cho biết: Hiện nay, việc chấp nhận hay từ chối thanh toán qua chuyển khoản là quyết định của các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu. Bộ Công Thương chỉ quản lý hoạt động kinh doanh xăng dầu nói chung, còn hình thức thanh toán cụ thể thì thuộc quyền chủ động của doanh nghiệp và sự phối hợp giữa họ với ngân hàng.

Do thực tế có nhiều trường hợp người dân báo đã chuyển khoản nhưng tài khoản của cây xăng không nhận được tiền, nên một số điểm bán lo ngại thất thoát và chọn cách chỉ nhận tiền mặt. Tuy nhiên, Bộ không thể can thiệp vào việc lựa chọn phương thức thanh toán của doanh nghiệp.

Thế nhưng, khi có phản ánh cụ thể từ báo chí, doanh nghiệp, Bộ sẽ tiếp nhận, tổng hợp và chuyển sang Ngân hàng Nhà nước hoặc các đơn vị liên quan để xem xét, phối hợp tìm giải pháp. Tuy nhiên, trách nhiệm chính vẫn thuộc về doanh nghiệp trong việc kiểm soát quy trình thanh toán và đảm bảo an toàn tài chính của mình.